Burn-out, opgebrand.
Elk mens is uniek en reageert op eigen wijze op chronische stress of op het ontbreken van stress. Vaak is er een combinatie van mentale, emotionele, fysieke en spirituele klachten of symptomen. De hiermee gepaard gaande gevoelens laten zich het beste omschrijven als opgebrand, uitgeblust of uitgeput. Ook het gevoel van “geen betekenis te zijn” komt regelmatig voor.
In sommige reguliere benaderingen wordt burn-out vaak alleen aan werk gerelateerd. Een overbelasting die specifiek met stress op het werk te maken heeft.
Ik kijk er anders naar.
Onderliggend zijn er vaak patronen of aangeleerde beschermingsmechanismen die ooit, in het gezin van herkomst, nuttig en noodzakelijk waren. Omdat er vroeger veel situaties waren waarin dit nodig was, of omdat er vanuit familie systeem op een bepaalde manier met dingen werd omgegaan. Je leerde je eigen behoeftes en verlangens ondergeschikt te maken aan die van anderen.
In het huidige leven zijn deze patronen niet meer helpend en veroorzaakt dit juist het gevoel van opgebrand zijn.
In de behandeling van burn-out kijk ik met een systemische bril. Dat betekent dat we samen opzoek gaan naar hoe en welke patronen en mechanismen je ooit hebt aangeleerd. Bijvoorbeeld, “niet zeuren, gewoon doorgaan, schouders eronder”, of “wel lief zijn voor je moeder hoor, ze heeft hoofdpijn”.
Je krijgt bewustzijn en daarmee keuzevrijheid in hoe je je leven ‘anders’ wilt inrichten. Anders denken, anders voelen en ander gedrag geeft veelal nieuwe ervaringen. Hierdoor kom je weer bij je eigen uniciteit terecht, je gaat je hart weer voelen en ervaren en dat geeft weer levensenergie.
"Je wordt niet meer de oude, zoals voor je burn out. Maar waarschijnlijk wil je dat niet eens meer."
De accu is leeg
Uitputting: men kan letterlijk geen energie meer vinden om werk of andere activiteiten te verrichten. Iedere gevraagde actie lijkt er een te veel. Een burn-out kan zich plotseling openbaren, maar is meestal een gevolg van langdurig over grenzen gaan. En daarbij onvoldoende “bijtanken”.
De normaal beschikbare energie wordt tot de bodem gebruikt en in plaats van dan rust te nemen, gaan mensen door en gaan (onbewust) over op de reserve voorraad.
Als je te lang doorgaat, raakt ook die op en kan letterlijk plotseling het licht uit gaan. Je kunt dan ineens niets meer. Vergelijk het met het uitvallen van een noodaggregaat of autorijden met een gaatje in de benzinetank.
Aan de buitenkant hoeft er niets zichtbaar te zijn van een burn-out, wat tot onbegrip kan leiden bij bv bedrijfsarts, werkgever of omgeving. Ook van binnen kan het een tijd duren voordat het besef doordringt: wat is er aan de hand?
Kenmerken van een burn-out
Mentaal:
- Moeite met concentreren en vergeetachtigheid
- Hoofdpijn
- Energetische drukte in je hoofd, malen, piekeren
- Twijfelachtiger dan “normaal”, niet meer kunnen relativeren,
- Cynisme
- Angsten en paniekgevoelens
- Negatief zelfbeeld omdat je jezelf niet meer herkent
- Het overzicht kwijt zijn.
- Neiging om te vluchten in verslavingen ( roken, alcohol, pillen, drugs, eten, bingewatching)
Emotioneel
- Prikkelbaar
- Nergens zin in hebben
- Huilbuien
- Woede aanvallen
- Gepantserd hart
- Pijn op het hart ( druk op het borstbeen)
- Emotionele vermoeidheid
- Sociale contacten vermijden
- Focus verlies
Lichamelijk
- Vermoeidheid die niet overgaat
- Wazig zien of druk op de ogen
- Overgevoelig voor aanrakingen, voor geluid
- Duizeligheid
- Snel overprikkeld zijn
- Hoge ademhaling, hoge hartslag, hoge bloeddruk
- Vage fysieke klachten
- Door verminderde weerstand snel ziek
- Sporten gaat zwaar
- Eczeem
- Verlies van zin in seks.
Spiritueel
- Zielsmoe
- Ervaren van betekenisloosheid
- Ontbreken van een gevoel van eigenwaarde
- Gevoel jezelf kwijt te zijn
- Wrokkig.
Neurologisch/ hormonaal
- Slapeloosheid
- Verstoord immuunsysteem
- Verstoorde spijsvertering
- Te hoog cholesterol gehalte
- Verhoogd cortisolniveau
Herstel
In de therapie is er aandacht voor hoe het werkelijk met je gaat. Voorzichtig en in alle veiligheid kun je dan weer gaan voelen wat er niet gevoeld mocht worden, wat je (onbewust) weggestopt hebt. Door dit weer toe te laten is het minder nodig om te hard te werken, de lat te hoog te leggen en jezelf uit te putten. Je leert gemakkelijker nee te zeggen van binnen uit, je energie te managen en minder vanuit je hoofd te leven.
Je wordt niet meer de oude, zoals voor je burn out. Maar waarschijnlijk wil je dat niet eens meer.
Boeken tip
‘Van burn-out naar levenszin” Jane Alice Coerts